زنگ خطر جمعیتی؛ ایران با شتابی کم‌سابقه به سوی سالمندی می‌رود

به گزارش پارسینه به نقل از اطلاعات آنلاین،  سید جواد حسینی، رئیس سازمان بهزیستی کشور بابیان این که  توسعه خانه‌های کودک و مراکز شبه‌ خانواده در دستور کار بهزیستی است به اقدامات انجام‌شده در حوزه فرزندخواندگی اشاره کرد و گفت: سازمان در سال‌های اخیر با اجرای رویکرد خانواده‌محور، گام‌های مؤثری در واگذاری کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست به خانواده‌های متقاضی برداشته است. این رویکرد با هدف تأمین رشد عاطفی، روانی و اجتماعی کودکان، بر سپردن آنها به خانواده‌های واجد شرایط به جای نگهداری بلندمدت در مراکز شبانه‌روزی تأکید دارد.

 سید جواد حسینی بیان کرد:  اصلاح قانون فرزندخواندگی مصوب 1353به تصویب قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست در سال 1392منجر و آیین‌نامه‌های اجرایی آن هم در سال 1394ابلاغ شد. در سال 1401هم طرح «میزبان» با هدف کاهش مدت اقامت کودکان در مراکز شبانه‌روزی تدوین و به دولت ارائه شد.

وی ادامه داد: دیجیتالی شدن بخشی از فرآیندها و راه‌اندازی سامانه‌های آنلاین، موجب کاهش چشمگیر زمان انتظار متقاضیان و حذف تشریفات زائد اداری شد.

به گفته رئیس سازمان بهزیستی کشور، آموزش‌ها و مشاوره‌های روانشناسی و اجتماعی پیش و پس از واگذاری کودک به خانواده‌ها و تقویت سیستم مددکاری و آموزش مددکاران حرفه‌ای از اقدامات مهم برای کاهش بازگشت کودکان به مراکز است.

حسینی ادامه داد: برگزاری همایش «آغوش سیمرغ»، فرهنگسازی پذیرش کودکان دارای معلولیت یا بیماری را تقویت کرد و آمار فرزندخواندگی این گروه افزایش یافت؛ با این حال، برخی کودکان به دلیل سن بالا یا شرایط جسمانی همچنان در مراکز شبانه‌روزی هستند و به همین دلیل توسعه خانه‌های کودک و مراکز شبه‌ خانواده در دستور کار قرار دارد.

وی با اعلام اینکه حدود دو درصد از فرزندخواندگی‌ها فسخ می‌شود، توضیح داد: این میزان شامل پرونده‌های سال‌های قبل هم می شودو دلایل اصلی آن ناسازگاری کودک و خانواده، مشکلات پیش‌بینی‌نشده خانوادگی مانند طلاق یا بیماری و نبود آمادگی روانی یا حمایتی کافی در خانواده‌های جدید است.

رئیس سازمان بهزیستی کشور گفت: با وجود همه تلاش‌های تخصصی، برخی مسائل انسانی قابل پیش‌بینی نیست، اما آموزش‌های پیشگیرانه و نظارت مددکاری نقش مهمی در کاهش این موارد دارد.

 حمایت از زنان سرپرست خانوار

رئیس سازمان بهزیستی کشور درباره حمایت از زنان سرپرست خانوار هم این گونه توضیح داد: برای زنان سرپرست خانوار که به دلیل بحران‌هایی مانند طلاق یا فوت همسر تنها مانده اند، مراکز مداخله بهزیستی به ‌عنوان «پایگاه توانمندسازی اولیه» عمل می‌کند و ضمن ارائه حمایت‌های روانی و اجتماعی، آنان را به واحدهای حمایتی درون و برون سازمانی متصل می‌سازد.

123؛ خط مقدم حمایت از افراد در معرض خشونت

رئیس سازمان بهزیستی کشور همچنین با اعلام این مطلب که  خط 123اورژانس اجتماعی در خط مقدم حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت، زنان و کودکان در معرض خشونت و سالمندان تنها قرار دارد اظهار داشت:  این خط  به عنوان امن‌ترین نقطه تماس، بلافاصله پس از دریافت گزارش، تیم‌های سیار خود را برای مداخله اعزام می‌کند. حسینی ادامه داد: خط 123به طور ویژه در برابر هرگونه معلول‌آزاری، خشونت یا نادیده‌انگاری حساس است و به سرعت مداخله می‌کند. تیم‌های سیار ضمن ارزیابی موقعیت، فرد دارای معلولیت آسیب‌دیده را شناسایی و به مراکز حمایتی و توانبخشی متصل می‌کنند تا از چرخه آسیب خارج شوند.

وی تصریح کرد: معتقدیم اولین گام برای توانمندسازی و اشتغال این عزیزان، تأمین امنیت روانی و جسمی آنهاست و این مأموریت اصلی ما در اورژانس اجتماعی است .

سالمندآزاری و پدیده سالمندان تنها

حسینی درادامه با اشاره به روند سالمندی جمعیت گفت: اورژانس اجتماعی با پدیده «سالمندآزاری» و «سالمندان تنها و در معرض خطر» هم روبرو ست و خط 123به‌ عنوان یک کانال ارتباطی حیاتی برای همسایگان و شهروندان عمل می‌کند. تیم‌ها در موارد ترک، غفلت یا آزار جسمی و عاطفی سالمندان مداخله می کنند و در صورت نیاز، فرد را به مراکز روزانه یا شبانه‌روزی سالمندان ارجاع می‌دهند.

رئیس سازمان بهزیستی کشور با هشدار اینکه ایران با سرعتی بی‌سابقه به سمت جامعه‌ای سالمند حرکت می‌کند، تصریح کرد: پیش‌بینی می‌شود تا سال 1430بیش از 30درصد جمعیت کشور بالای 65سال باشند؛ یعنی از هر سه نفر یک نفر سالمند خواهد بود و ایران در میان پنج کشور جهان با بالاترین شتاب سالمندی قرار خواهد گرفت.

به گفته حسینی، حدود 6.8میلیون نفر از سالمندان بدون همسر زندگی می‌کنند  که سهم زنان سالمند بیشتر است.شمارشان بین 3.2تا 3.5میلیون نفر برآورد می‌شود، در حالی‌ که مردان تنها، کمتر از 600هزار نفر هستند. وی تأکید کرد: آمار زنان سالمند تنها از 49درصد در سال 1401به 55درصد در سال 1404افزایش یافته و تعداد آنان از حدود 637هزار نفر به 3.5میلیون نفر رسیده است که رشدی بیش از 550درصد محسوب می شود .

رئیس سازمان بهزیستی کشور با اشاره به اقدامات انجام‌شده در این زمینه گفت: دبیرخانه شورای ملی سالمندان از سال گذشته «طرح جامع توانمندسازی زنان سالمند تنها» را آغاز کرده است و در فاز نخست بیش از 51هزار زن سالمند شناسایی شده اند و زیر پوشش آموزش‌های خودمراقبتی، خدمات روانشناسی و مددکاری و گروه‌های همیار محلی قرار گرفته‌اند.

حسینی با بیان اینکه روند تجرد قطعی در میانسالی (40تا 50ساله) هم رو به افزایش است، اظهار داشت:  ‌اکنون حدود 700هزار نفر در این گروه سنی مجرد هستند که در آینده به جمع سالمندان تنها افزوده می‌شوند و در صورت نبود اقدامات پیشگیرانه و برنامه‌های گسترده توانمندسازی، جمعیت زنان سالمند تنها همچنان افزایش خواهد یافت. وی تأکید کرد: برای مواجهه با این روند، باید الگوی جامع توانمندسازی زنان سالمند تنها با همکاری وزارت رفاه، سازمان بهزیستی، شورای سالمندان و نهادهای محلی تدوین و اجرا شود. توسعه خدمات مراقبت در منزل و مراکز محلی، تأسیس خانه‌های امن ویژه زنان سالمند، تقویت بیمه ومستمری وارتقای خدمات روانی–اجتماعی و پایش مستمر وضع سالمندان تنها ازجمله ضرورت‌های این برنامه است.

رئیس سازمان بهزیستی کشور در بخش دیگر سخنانش اظهار داشت: در حوزه توسعه همکاری‌های سازمان با بخش غیردولتی، 12راهبرد اصلی به معاونت‌های مختلف سازمان ابلاغ شد تا چارچوب تعامل با موسسات و مراکز غیردولتی را ساماندهی کنند . حسینی توضیح داد: این راهبردها شامل توسعه کمی و کیفی، توسعه جغرافیایی، توسعه قشری، توسعه موضوعی، مشارکت و توانمندسازی موسسات توسط خودشان، تدوین نظامنامه تعامل سازمان با بخش غیردولتی، گسترش مسئولیت اجتماعی، توسعه شبکه داوطلبان، ایجاد بانک اطلاعاتی، شبکه‌سازی، برندسازی و تسهیل صدور مجوز است. 

وی در پایان گفت: برای اجرای این سیاست‌ها، کارگروه‌های تخصصی از جمله کارگروه تسهیل صدور مجوزها و کارگروه احصای مشکلات مراکز و موسسات غیردولتی تشکیل شده است. به گفته مسئولان، این اقدامات موجب شده سطح مشارکت سازمان با بخش غیردولتی نسبت به گذشته به‌طور چشمگیری تقویت شود .