پهپاد بیرقدار از تولد تا مرگ در جنگ اوکراین

اگر شما این روزها نام پهپاد بیرقدار را در بسیاری از خبرهای نظامی به راحتی می شنوید به واسطه جنگ اوکراین و حضور پهپاد شاهد ایران در این جنگ است. پهپاد پرآوازه ترک ها در سال 2011 بعنوان یک طرح دانشگاهی توسط سلجوق بیرقدار دانشجو و تاجر مطرح ترابوزانی متولد شد. اما اگر خیال می کنید طراح این پهپاد فردی عادی بود کاملا در اشتباه هستید. سلجوق در یک خانواده کاملا امنیتی و نظامی متولد شد و جالب اینجاست که پدر سلجوق اوزدمیر (1948-2021) شرکت هوافضای ترکیه بایکار را در سال 1984 تاسیس کرد و همین افکار ساختار ذهنی طراح بیرقدار را به کلی ساخت.

بیرقدار یک نیاز مهم بود

دولت ترکیه برای جنگ با کردها نیاز به راهی داشت که هزینه گزاف بلند کردن اف-16 را کم کند و یک جایگزین مناسب و ارزان قیمت برای درهم کوبیدن پ ک ک داشته باشد. پهپاد بهترین گزینه برای این جایگزینی بود به این دلیل که شبه نظامیان قواعد جنگ کلاسیک را رعایت نمی کنند و علاوه بر هزینه های اورهال یک جنگنده در صورت سقوط و اسارت یک خلبان پیامدهای به شدت جبران ناپذیری برای ترکیه خواهد داشت.

ترکیه به این فکر افتاد که به صورت غیر رسمی پهپاد رزمی را خلق کند و این امر را با سرعت هرچه تمام تر آغاز کرد. فشار امریکا برای وارد نشدن قطعات و کمکی برای ساخت پهپاد به ترک ها فشار زیادی آورد و قطعات بیرقدار از چندین کشو وارد شد و از کانادا گرفته تا اتریش و چندین کشور اروپایی.

این امر زمانی رسانه ای شد که در ارمنستان یکی از پهپاد های آذربایجان سقوط کرد و همه متوجه شدند بیرقدار از همه جای دنیا قطعه دارد و امریکا تنها خودش را فریب داده و چیزی مانع توسعه و رشد طرح ترک ها نیست.

طرح ساخته شد و برای اولین بار چند تیر بمب MAM  از شرکت روکستان امتحان شد و نتیجه مثبت بود و بیرقدار به طور رسمی به عرصه هوانوردی  ورود کرد.

ظاهرغیرعادی بیرقدار

پلت فرم بیرقدار دارای طراحی بدنه بال ترکیبی با ساختار دم V معکوس است . نیروی رانش توسط یک پروانه دو پره گام متغیر در پیکربندی فشار دهنده ایجاد می شود . ملخ بین بوم های دم نصب شده و توسط یک موتور احتراق داخلی که در بدنه قرار دارد به حرکت در می آید. قطعات بدنه عمدتا از کامپوزیت فیبر کربن با قطعات آلومینیومی ماشین کاری شده در محل اتصالات ساخته شده اند. سوخت در مخازن به اصطلاح مثانه ای شکل ذخیره می شود و مصرف سوخت با شیرهای برقی تنظیم می شود .

طول 12 متری بال ها بیننده را یاد پهپادهای تهاجمی اولیه ایرانی می اندازد مهاجر پهپاد ایرانی با طول بال های بلند در دهه 60 گزینه خوبی در زمان خود بود اما برای پهپادی که همه خصوصیتش را باید در یک احظه بروز دهد این امر آسیب پذیری بالایی را نشان می دهد البته طول بال ها گزینه مهمی برای طی کردن مسافت بیشتری است.

طول 6.5 متری بیرقدار و ارتفاع 2 متری با وزن 700 کیلوگرمی فول لود به بیرقدار نمره قابل قبولی ارائه می دهد.

در کل ظاهر بیرقدار چنگی به دل نمی زند و در نگاه اول شما یک پهپاد بزرگ با آسیب پذیری بالا را مشاهده خواهید کرد اما همه چیز یک ظاهر برای پهپاد رزمی و تهاجمی نیست و باید به بار فنی آن نیز توجه شود.

بیرقدار و مشخصات قابل قبول

پهپاد ترک ها به شدت در زمان حضور اولیه در بازار نظامی جهان سرو صدا کرده بود و سلجوق بیرقدار سازنده این پهپاد مدعی در تمام عکس ها ژست ظفرمندانه به خود گرفته بود.

قابلیت ناوبری و ردیابی مسیر کاملاً خودکار، برخاستن و فرود خودکار دقیق با سنسور فیوژن داخلی ، تاکسی و پارکینگ تمام اتوماتیک ، پشتیبانی از حالت های پرواز نیمه خودکار ، کاربرد فیوژن مقاوم در برابر خطا و 3 سنسور اضافی و واحدهای باتری مبتنی بر لیتیوم اضافی منحصر به فرد امتیازات بیرقدار در مقابل رقبا از نگاه سازندگان آن بود.

اما معیارهای اساسی عملکرد پرواز پهپاد مهم ترک ها چیزهایی فراتر از موارد ذکر شده بود. ارتفاع عملیاتی 18000 فوت، 27 ساعت پرواز بدون نیاز به سوختگیری، کنترل پرواز تمام اتوماتیک و 3 سیستم خلبان خودکار اضافی ، ویژگی فرود و برخاست کاملا اتوماتیک بدون وابستگی به سیستم های زمینی ، ناوبری با فیوژن سنسور داخلی بدون وابستگی به GPSو حداکثر ارتفاع 25000 فوت با 4 بمب ها و موشک ها لود شده در این پهپاد از آن سلاح مرگباری می ساخت.

هر بیرقدار با شش سکوی پرتاب، دو ایستگاه کنترل زمینی، سه پایانه داده زمینی (GDT)، دو پایانه ویدئویی از راه دور (RVT) و تجهیزات پشتیبانی زمینی هماهنگ شده است. هر سکوی هوایی مجهز به یک سیستم اویونیک سه گانه اضافی است. طراحی خاص به سیستم کنترل زمینی یعنی خلبان، اپراتور محموله و تجهیزات و فرمانده مأموریت اجازه می دهد تا سکو را فرماندهی، کنترل و نظارت کنند.

بیرقدار دارای سیستم کنترل پرواز سه گانه با قابلیت تاکسی خودکار، برخاستن، کروز، فرود و پارکینگ است. سیستم کنترل پرواز کامپیوتری جزء اصلی است که الگوریتم‌های همجوشی حسگر را با داده‌های حسگر زمان واقعی هدایت می‌کند. کنترل های مأموریت خاص از طریق سیستم کامپیوتری کنترل ماموریت انجام می شود. پلت فرم هوایی از طریق محرک های سرور چرخشی و خطی اضافی مختلف هدایت می شود . تمامی تجهیزات، نرم افزار و سخت افزار اصلی هوابرد اویونیک در حال توسعه دائمی هستند.

منبع تغذیه الکترونیکی که سیستم های آنبرد را تغذیه می کند با دینام های سه گانه و واحدهای باتری لیتیوم یونی هوشمند و متعادل پشتیبانی می شود. یک واحد دوربین گرمایش ناهموار در قسمت دم سکو برای نظارت بر پرواز قرار داده شده است و تمام داده های بار و تله متری در ضبط کننده داده های هوابرد ثبت می شود . این اتاق فرماندهی از فرودهای اضطراری مستقل در فرودگاه های مختلف در صورت لزوم پشتیبانی می کند. الگوریتم‌های همجوشی حسگر ، از جمله یک سیستم ناوبری اینرسی ، امکان ناوبری و فرود خودکار را حتی با از دست دادن سیگنال‌های موقعیت‌یابی جهانی فراهم می‌کنند.
 

مهمترین سوابق عملیاتی بیرقدار

پهپاد بیرقدار در مهم ترین عملیات خود مهم ترین عضو پ ک ک اسماعیل اوزدن در سنجار را کشت و این عملیات نشان از دقت بالای بیرقدار در عملیات داشت.

البته بعدها رسانه ها مدعی شدند که ارتش ترکیه از تاکتیک های ترکیبی پهپاد و توپخانه در سوریه علیه YPG وابسته به پ ک ک هم استفاده کرد. به گفته ترکیه، تعداد کشته‌ها یا زخمی‌های تروریستی با استفاده از بیرقدار مسلح به 449 نفر افزایش یافت و 680 نفر به طور غیرمستقیم در عملیات‌هایی که با پشتیبانی هوایی پهپاد انجام شد، صورت گرفت.

این نکته یعنی بیرقدار پهپادی است که به شدت پشتیبانی را می خواهد و مرد جنگ رفتن به تنهایی نیست.

در 16 مه 2021، یک دستگاه بیرقدار در زیباری، شمال عراق سقوط کرد، تروریست‌های کرد ادعا کردند که پهپاد را سرنگون کرده‌اند و این اولین بار بود که هیمنه بیرقدار فرو ریخت.

عملیات های بیرقدار صرفا نظامی هم نبود و در مجموع 37 پهپاد ترکیه طی 1551 ساعت در منطقه زلزله زلزله 2023 ترکیه-سوریه با موفقیت پرواز کردند.اما ذات بیرقدار عملیات شناسایی نبود بلکه این پرنده برای کشتن متولد شده بود.

در 20 ژوئن 2023، یک هواپیمای بدون سرنشین بیرقدار ترکیه در قندیل، شمال عراق سقوط کرد یعنی دقیقا در جایی که شبه نظامیان کرد حضور دارند و این آمار سقوط زیاد بیرقدار برای این پرنده باز خبر بدی بود که در سانسور خبری مدفون شد.

بیرقدار پرادعا در سوریه و لیبی هم حضور داشت که بیشترین نقشش این بود که سقوط و کرد یا پدافند سوریه آن را منهدم کرد یا در فرودگاه لیبی سقوط کرد اما هیچ کدام از اینها کمر پهپاد پوشالی ترک ها نشکست تا زمانی که جنگ اروپا آغاز شد.

کشورهای مقصد بیرقدار

27 کشور جهان مقصد بیرقدار ترک هاست، البته این فروش ها به صورت قرضی و البته با پرداخت آینده پرداخت شده است و خیلی از این کشورها نیروی هوایی قدرتمندی ندارند.

ترکیه : نیروی زمینی ترکیه – بیش از 200 نیروی عملیاتی  دارد.

قطر : 6 فروند بیرقدار شناسایی دارد.

لیبی که تعداد محدود و مخفی  از بیرقدار سری اول را در اختیار دارد.

اوکراین: نیروی هوایی اوکراین – 6 مورد عملیاتی و 48 مورد دیگر سفارش داده شده است

آذربایجان: حدود 10 بیرقدار در اختیار دارد که آمارها نشان می دهد که شاید بر اثر سقوط 8 عدد عملیاتی باشد.

ترکمنستان: و نیروی هوایی آن خرید 5 فروند را تایید کرده است.

مراکش: نیروی هوایی مراکش – 19 پهپاد سفارش داده شده است که اولین بیرقدار را در 21 سپتامبر 2021 دریافت کرد

اتیوپی: نیروی هوایی اتیوپی – 4 فروند در اوت 2021 سفارش داده شد، در نوامبر 2021 تحویل شد.

قرقیزستان : سرویس گارد مرزی ایالتی سفارش 3 واحد  را داده است که تحویل ها شروع شد

سومالی: نیروی هوایی سومالی برای شروع 5 فروند را سفارش داده است.

پاکستان: نیروی هوایی پاکستان تعداد ناشناس در خدمت دارد ولی نکته مهم اینجاست که پاکستانی ها به شدت به ارتباط خود با ترک ها پایبند هستند و خرید آنها قبل از همه بوده است.

نیروی هوایی جیبوتی: تعداد سفارش نامشخص است.

بورکینافاسو: تعداد سفارش نامشخص است.

رواندا: تعداد سفارش نامشخص است.

توگو: تعداد سفارش نامشخص است.

نیروی هوایی تونس: عدد سفارش نا معلوم است اما با توجه به بحران های سیاسی سفارش زیر 10 عدد خواهد بود.

نیجر: 6 واحد تا می 2022 تحویل داده شد.

نیجریه: نیروی هوایی این کشور سفارش دو عدد  را به ترک ها داده است و فعلا خبری از پول نیست.

لهستان: نیروی هوایی لهستان – 24 پهپاد در سال 2021 سفارش داده شد و لهستان را به اولین کشور ناتو و اتحادیه اروپا تبدیل کرد که پهپادها را خریداری کرد.

مالی: نیروی هوایی مالی – حداقل سه مورد در سال 2022، سه مورد دیگر در سال 2023 تحویل داده شده است.

امارات متحده عربی : نیروی هوایی امارات متحده عربی – در سپتامبر 2022، رویترز گزارش داد که Baykar 20 پهپاد مسلح Bayraktar را به امارات متحده عربی تحویل داده است و می تواند در آینده بیشتر بفروشد.

کوزوو: در ماه مه 2023 اعلام شد که نیروهای امنیتی کوزوو 5 فروند تقریباً هفت ماه پس از امضای قرارداد اولیه با بایکار دریافت کردند.

بنگلادش: در سال 2023 6 فروند با برنامه آینده برای خرید 6 واحد اضافی خریداری کرد.

رومانی: وزارت دفاع ملی رومانی درخواست خرید 9 فروند انجام داده است.

آلبانی: در دسامبر 2022، هالوک بایراکتار ، مدیرعامل بایکار، قراردادی با ادی راما ، نخست وزیر آلبانی ، برای تحویل 9 فروند TB2 بایراکتار به نیروهای مسلح آلبانی در مرحله اول با گزینه هایی برای توسعه ناوگان در آینده امضا کرد.

عراق: وزیر دفاع عراق در یک برنامه تلویزیونی عراق اعلام کرد که عراق به زودی پهپادهای بیرقدار و بالگردهای T129 ATAK را در اختیار خواهد گرفت. 8 پهپاد سفارش داده شده است.

کویت:

نیروهای مسلح کویت قراردادی به ارزش 370 میلیون دلار (6.95 میلیارد لیره) برای صادرات هواپیماهای جنگی بدون سرنشین به کویت امضا کرد.

ژاپن:

از مشتریان بیرقدار ترکیه است که به سفارش نیروهای ویژه این خرید انجام خواهد شد.

اوکراین قبرستان بیرقدار

جنگ اروپا شروع شد و سیل پهپاد های ترکیه به اوکراین شروع شد هر بیرقدار حدود 5 میلیون دلار که می توانست اقتصاد ترکیه را از خاک بلند کند. در آغاز جنگ بیرقدارها به سمت روس ها حمله کردند و همه جا خبر فتح آنها به گوش می رسید.

توپخانه روس ها فرقی نداشت سامانه های هوک یا تور باشد همه و همه به یک لقمه برای پهپاد ترک ها تبدیل می شدند و روس ها حتی یک وجب هم پیشرفت نکردند این امر به لطف پشتیبانی هوایی ناتو و امریکا از بیرقدار یک قهرمان ساخته بود. روس ها به گره تاکتیکی بدی خوردند و تمام نقشه هایی که برای در هم کوبیدن و فتح کیف داشتند نقش بر آب شد.

خبرها از حضور رقیب جدیدی در جبهه شرق اروپا می داد، گل شمعدانی با صدای ترسناک خود مواضع اوکراینی ها را هدف قرار می داد بدترین قسمت ماجرا آنجا بود که ایستگاه پشتیبانی بیرقدار هم جان سالم به در نمی برد و پروژه خیالی ترک ها در معرض خطر افتاد.

رسانه های ضد روسیه شروع به تخریب مهمان جدید جنگ کردند و ایران را متهم به کمک های نظامی به اوکراین کردند. همه جهان بر سر گل شمعدانی ریختند و امید این بود که پروژه پولساز ترک ها نجات یابد اما رویه داستان کاملا تغییر کرد. نمی شد توانایی رقیب را انکار کرد و توجه ها هم سمت قدرت پهپادی ایران جلب شد.

FILE PHOTO: A drone Bayraktar is seen during a rehearsal for the Independence Day military parade in central Kyiv, Ukraine August 18, 2021. REUTERS/Gleb Garanich/File Photo

اگرچه در آغاز تهاجم، پهپادهای اوکراینی، از جمله بیرقدار، می‌توانستند برای آزار و اذیت نیروهای روسی مورد استفاده قرار گیرند، اما تا تابستان 2022 آنها در این نقش کمتر کارآمد شدند. روس‌های سازمان‌یافته در ابتدا در ایجاد پدافند هوایی کند و ضعیف بودند، اما زمانی که این کار را انجام دادند، پهپادهای اوکراینی با فرکانس جنگ الکترونیکی سرنگون شدند. جنگ الکترونیک علاوه بر سرنگونی، برای پارازیت و اختلال در پیوندهای ارتباطی استفاده می شود. این شکست ها و سقوط ها باعث شد که اوکراینی ها استفاده از بیرقدار را کاهش دهند. در 25 ژوئیه، یک کارشناس نظامی به بی بی سی گفت که سرعت کم و ارتفاع متوسط ​​پهپادهای بایراکتار آنها را به اهداف آسانی برای دفاع هوایی روسیه تبدیل کرد و بسیاری از آنها سرنگون شدند.

مدیر اجرایی شرکت  ترک امروز 18 بهمن به رویترز گفت : شرکت دفاعی ترکیه بایکار ساخت کارخانه ای را در نزدیکی کیف آغاز کرده است که حدود 500 نفر را در آن مشغول به کار خواهد کرد و در آن پهپاد TB2 یا TB3 خود را تولید خواهد.اما این در حالی است که نگاه جهان به صنعت نظامی ترک ها به خصوص بیرقدار منفی شده است تنها معجزه ای می تواند ترک ها از منجلاب اوکراین نجات دهد.