آیا گوگل می‌خواد بلاک‌چین رو بازنشسته می‌کند؟/ انقلاب مالی با پول کوانتومی؛ بلاک‌چین دیگر کافی نیست؟
به گزارش پارسینه به نقل از زومیت، فکرش را بکنید که تمام اعتماد ما به امنیت دیجیتال، از بیت‌کوین گرفته تا بلاک‌چین، روی پایه‌های اشتباهی بنا شده باشد. ما دهه‌هاست که به دژهای مستحکم «کد» و رمزنگاری تکیه کرده‌ایم، اما حالا پژوهشگران هوش مصنوعی کوانتومی گوگل دارند یک ایده‌ی قدیمی و انقلابی را زنده می‌کنند: «پول کوانتومی». این یک پول دیجیتال معمولی نیست، بلکه یک «شیء کوانتومی» است که امنیتش را نه از الگوریتم‌های پیچیده، بلکه مستقیماً از قوانین بنیادین فیزیک میگیرد.
آیا واقعاً در آستانه‌ی عصری هستیم که در آن، فیزیک جایگزین تمام سازوکارهای پیچیده‌ی رمزنگاری می‌شود؟
خلاصه صوتی
بیش از یک دهه است که دنیای ارزهای دیجیتال بر یک شالوده واحد بنا شده است: بلاک‌چین. این سیستم پیچیده و مبتنی بر کد که از «دفترکل‌های توزیع‌شده» استفاده می‌کند، رویکردی انقلابی برای ایجاد «کمیابی دیجیتال» و جلوگیری از جعل بود.
اما حالا، پژوهشگران گوگل در حال بررسی ایده‌ای هستند که می‌تواند بلاک‌چین را به‌کلی دور بزند؛ ایده‌ای که پول را نه با زنجیره‌ای از کد، بلکه با قوانین بنیادین فیزیک ایمن می‌کند.
این پژوهش جدید درباره «پول کوانتومی»، جایگزینی قوی برای رمزارزهایی مثل بیت‌کوین معرفی می‌کند و دقیقاً همان مشکلی را هدف قرار می‌دهد که بلاک‌چین برای حل آن طراحی شده بود، یعنی جلوگیری از جعل و دوباره خرج‌کردن.
اگر این ایده موفق شود، که البته باید «اگر» بسیار بزرگی جلوی آن بگذاریم چون فرض را بر دسترسی به کامپیوترهای کوانتومی پیشرفته می‌گذارد، عملاً نیاز به فناوری اصلی بلاک‌چین را برطرف می‌کند و مسیری کاملاً متفاوت و جدیدی را به‌سوی آینده‌ای دیجیتال و امن نشان می‌دهد.
در مدل پیشنهادی گوگل، امنیت مالی نه از کد و رمزنگاری، بلکه از خودِ قوانین فیزیکی جهان سرچشمه میگیرد
در مطالعه‌ای جدید با عنوان «توکن‌های کوانتومی ناشناس با راستی‌آزمایی کلاسیک» پژوهشگرانی از Google Quantum AI، دانشگاه تگزاس در آستین و آکادمی علوم جمهوری چک، ایده‌ای را که چندین دهه قدمت دارد، برای ایجاد نوعی پول نظری احیا کرده‌اند: پولی که امنیت آن نه با رمزنگاری بلکه با قوانین تغییرناپذیر مکانیک کوانتومی تضمین می‌شود.
این مطالعه سیستمی را توصیف می‌کند که در آن، پول فقط داده‌ای ثبت‌شده در یک دفترکل نیست، بلکه «شیء کوانتومی» منحصربه‌فردی است که یکپارچگی و اصالت آن توسط خود تاروپود واقعیت تضمین می‌شود.
دلاری که کپی نمی‌شود
این ایده بر یکی از عجیب‌ترین و قدرتمندترین اصول فیزیک تکیه دارد: قضیه‌ی عدم شبیه‌سازی (no-cloning theorem). این قانون فیزیکی به زبان ساده می‌گوید: ایجاد یک کپی کاملاً بی‌نقص و مستقل از یک «حالت کوانتومی» ناشناس (یعنی وضعیت دقیق یک ذره در سطح زیراتمی، مثل جهت چرخش یک الکترون) غیرممکن است.
بیایید این را با دنیای دیجیتال فعلی مقایسه کنیم. شما یک فایل MP3 یا یک عکس JPEG دارید. می‌توانید آن را میلیون‌ها بار کپی کنید طوری‌که هر کدام از آن کپی‌ها دقیقاً مثل نسخه اصلی، کامل و بی‌نقص باشد.
قضیه عدم شبیه‌سازی می‌گوید هیچ‌کس نمی‌تواند از یک حالت کوانتومی ناشناخته نسخه‌ای کامل بسازد
اما در دنیای کوانتومی، اطلاعات نه در بیت‌ها، بلکه در حالت‌های کوانتومیِ ذرات نمایش داده می‌شود و طبق قوانین فیزیک، تا زمانی که آن حالت را دقیقاً نشناسیم، امکان بازتولید یا کپی کامل آن وجود ندارد. ضمن اینکه این موضوع، محدودیتی مهندسی نیست که بعداً حل شود؛ بلکه قانون بنیادی فیزیک صحبت می‌کنیم.
دار گیلبوآ پژوهشگر «هوش مصنوعی کوانتومی گوگل» و یکی از نویسندگان این مقاله، در مصاحبه با وب‌سایت «دیکریپت» توضیح می‌دهد:
«اگر شما یک اسکناس یک‌دلاری داشتید که در واقع یک حالت کوانتومی بود، می‌توانستید بر پایه‌ی ویژگی‌های مکانیک کوانتومی ثابت کنید که کپی‌کردن چنین حالتی غیرممکن است. حتی اگر هم بخواهید، احتمال موفقیتتان بسیار بسیار اندک خواهد بود.»
در این نظام، جعل پول نه دشوار، بلکه از نظر فیزیکی ناممکن است
در این نظام، جعل پول دیگر فقط از نظر محاسباتی دشوار نیست، مانند بیت‌کوین که جعل آن به دلیل محاسبات سنگین و رمزنگاری پیچیده غیرعملی به‌نظر می‌رسد، بلکه از نظر فیزیکی غیرممکن است.
به عبارتی حتی اگر بزرگ‌ترین ابررایانه‌ی دنیا را در اختیار داشته باشید، قوانین فیزیک جهان مانع از آن می‌شوند که بتوانید نسخه‌ی دیگری از این «اسکناس کوانتومی» بسازید.
جایگزینی دفترکل با فیزیک
اینجا دقیقاً همان نقطه‌ای است که این فناوری به تهدیدی مستقیم برای مدل بلاک‌چین تبدیل می‌شود.
کارکرد اصلی بلاک‌چین جلوگیری از دوباره خرج‌کردن (Double Spending) بدون نیاز به یک نهاد مرکزی مثل بانک است. برای درک مفهوم دوباره خرج‌کردن، به این مثال توجه کنید: فرضاً من یک بیت‌کوین دارم؛ چطور مطمئن شویم که اول آن را برای شما نمی‌فرستم و بعد همان بیت‌کوین را به شخص دیگری نمی‌دهم؟
در صورت تحقق این فناوری، دیگر نیازی به سازوکار پرمصرف و پیچیده‌ی بلاک‌چین مبتنی بر اثبات کار نخواهد بود
در سیستم‌های کلاسیک، اگر بانک مرکزی وجود نداشته باشد، کسی باید مراقب باشد که یک واحد پول دوبار خرج نشود. بلاک‌چین این مشکل را با ایجاد یک دفترکل عظیم، عمومی و تغییرناپذیر حل می‌کند؛ همان دفترکل توزیع‌شده بین هزاران کامپیوتر در سراسر جهان که همه بر تراکنش‌ها دارند.
اما پول کوانتومی همین مشکل را به شکلی بسیار مستقیم‌تر حل می‌کند. وقتی خودِ توکن (یا هر واحد پول) از نظر فیزیکی غیرقابل‌کپی باشد و فقط یک‌بار بتوان آن را خرج کرد، دیگر نیازی به یک دفترکل جهانی برای ردیابی تاریخچه مالکیت ندارید. به عبارتی بلاک‌چین امنیت تاریخچه تراکنش‌ها را در یک دفترکل تأمین می‌کند و پول کوانتومی امنیت خودِ توکن را تأمین می‌کند.
اگر هر دلار دیجیتال، امنیت فیزیکی ذاتی خودش را داشته باشد، کل آن سازوکار پرمصرف و پیچیده‌ی بلاک‌چین مبتنی بر اثبات کار (Proof of Work) دیگر ضرورتی نخواهد داشت.
در این مدل، راستی‌آزمایی و تأیید تراکنش نه با اجماع هزاران نود در شبکه، بلکه از طریق یک فرایند فیزیکی مستقیم انجام می‌شود؛ یعنی واقعیتِ طبیعت خودش تضمین‌کننده‌ی اعتبار پول است، نه مجموعه‌ای از کامپیوترها و الگوریتم‌ها.
فلسفه‌ای متفاوت: سازش بر سر تمرکزگرایی
هرچند پول کوانتومی از نظر فناوری می‌تواند جای بلاک‌چین را بگیرد، اما فلسفه‌ی غیرمتمرکزِ آن را به ارث نمی‌برد. دار گیلبوآ از تیم هوش مصنوعی کوانتومی گوگل صراحتاً بر این تفاوت تأکید می‌کند: «ما در حال حل یک مسئله واحد نیستیم. کاری که ما می‌کنیم غیرمتمرکز نیست، بنابراین به معنای دقیق کلمه، واقعاً شباهتی به رمزارزها ندارد.»
مدل پیشنهادی گوگل فرض را بر این می‌گذارد که یک «نهاد مرکزی مورد اعتماد» (مثل یک بانک) وجود دارد که این توکن‌های کوانتومی را ایجاد و منتشر می‌کند. بااین‌حال، نکته‌ی قابل‌توجه و کلیدی سیستم در این است که هوشمندانه از خود قوانین فیزیک برای وادارکردن آن نهاد به صداقت استفاده می‌کند.
کاربران می‌توانند با «آزمون جابجایی کوانتومی» بررسی کنند که آیا بانک قصد ردیابی پول‌هایشان را دارد یا نه
این سیستم طوری طراحی شده که حریم خصوصی بسیار قدرتمندی را برای کاربران فراهم کند و حتی اجازه ندهد خودِ بانک، تراکنش‌های پولی را که صادر کرده، ردیابی کند. کاربران می‌توانند با همکاری هم «آزمون جابه‌جایی» یا Swap Test انجام دهند؛ آزمایشی فیزیکی که بررسی می‌کند آیا دو توکن کوانتومی کاملاً یکسان‌اند یا نه.
گیلبوآ می‌گوید: «اگر توکن‌ها کاملاً یکسان نباشند، به این معنی است که بانک احتمالاً می‌تواند شما را ردیابی کند. هرگونه تلاش از سوی بانک برای برچسب‌گذاری مخفیانه پول و رهگیری‌کردنش فوراً فاش خواهد شد.»
نگاهی گذرا به آینده‌ای دور
البته این انقلاب مالی قرار نیست فردا اتفاق بیفتد. گیلبوآ تأکید می‌کند که این پژوهش صددرصد نظری است و فاصله‌ی زیادی با توانایی‌های فعلی بشر دارد.
او می‌گوید: «این ایده نه‌تنها فرض می‌کند که شما یک کامپیوتر کوانتومی بزرگ و خطاناپذیر دارید، بلکه مستلزم وجود شبکه‌های ارتباطی کوانتومی نیز هست؛ یعنی مجموعه‌ای از چالش‌های مهندسی که هرکدام به‌تنهایی فوق‌العاده دشوارند.»
بااین‌حال، اهمیت این پژوهش بسیار فراتر از جنبه‌ی اجرایی آن است، مخصوصاً که نشان می‌دهد راه‌حل فناورانه‌ی شاخص دهه گذشته یعنی بلاک‌چین، تنها پاسخ ممکن برای ایمن‌سازی «ارزش دیجیتال» نیست.
روزی ممکن است آن دفترکل عظیم و پرمصرف که با محاسبات سنگین کار می‌کند، جای خود را به قوانین ظریف و تغییرناپذیر دنیای کوانتوم بدهد؛ جهانی که امنیت در آن نه با قدرت محاسبه، بلکه با واقعیت فیزیکی طبیعت تضمین می‌شود. گیلبوآ در پایان می‌گوید:
«این فناوری ابزار بسیار عجیبی است، می‌توان با آن کارهای فوق‌العاده‌ای انجام داد. ریسک بالایی دارد، اما پاداشش هم بالاست و همین است که هیجان‌انگیزش می‌کند.»
.gif)
.gif)
.gif)
0 دیدگاه